सिलिकॉन आणि पिकांचे आरोग्य: नवीन निष्कर्ष

जर मातीमध्ये भरपूर प्रमाणात उपलब्ध असेल, तर वनस्पती त्याचे शोषण कमी करते आणि त्यानुसार स्वतःला समतोल ठेवते.

सिलिकॉन आणि पिकांचे आरोग्य: नवीन संशोधनातून मिळालेले महत्त्वाचे निष्कर्ष

जपानच्या ओकायामा विद्यापीठातील संशोधक डॉ. नाओकी यामाजी यांच्या नेतृत्वाखालील टीमने वनस्पतींमध्ये सिलिकॉनचे शोषण आणि वितरण नियंत्रित करणाऱ्या Shoot-Silicon-Signal (SSS) या प्रथिनाचा शोध लावला आहे. या शोधामुळे सिलिकॉन व्यवस्थापन सुधारून शेती अधिक टिकाऊ आणि उत्पादनक्षम कशी करता येईल, याबाबत नवी दारे उघडली आहेत.

1️⃣ सिलिकॉनचा वनस्पतींसाठी महत्त्वाचा वापर

सिलिकॉन हा पृथ्वीवरील मुबलक घटकांपैकी एक आहे, पण तो वनस्पतींसाठी "अर्ध-आवश्यक" मानला जातो.

तांदूळ, गहू आणि गवताच्या जातीसाठी तो विशेषतः महत्त्वाचा आहे कारण तो जैविक आणि अजैविक ताण सहन करण्यास मदत करतो.

2️⃣ सिलिकॉन वनस्पतींचे संरक्षण कसे करतो?

रोगप्रतिकारशक्ती वाढवतो – बुरशीजन्य संसर्ग आणि कीटकांपासून संरक्षण

हवामानातील ताण सहन करण्यास मदत – दुष्काळ, खारट जमीन, उष्णता किंवा थंडी अशा आव्हानात्मक परिस्थितींमध्येही पिकांचे चांगले उत्पादन

वनस्पतींची वाढ सुधारतो – मजबूत पेशी भिंती तयार करून दीर्घकाळ टिकणारी आणि निरोगी झाडे

3️⃣ Shoot-Silicon-Signal (SSS) चे कार्य काय आहे?

SSS हा फ्लोरीजेनचा समानक (homolog) आहे – फ्लोरीजेन फुलांच्या निर्मितीसाठी जबाबदार असतो, तर SSS सिलिकॉनचे नियमन करतो.

सिलिकॉन मुबलक असेल तर वनस्पती शोषण कमी करतात – म्हणजेच झाड स्वतःला उपलब्ध संसाधनांनुसार समायोजित करते.

शास्त्रज्ञ आता SSS वापरून सिलिकॉनची आवश्यकता ओळखू शकतात आणि खत व्यवस्थापन अधिक प्रभावी करू शकतात.

4️⃣ शेतीसाठी हे संशोधन किती महत्त्वाचे आहे?

अलीकडील वर्षांत हवामान बदलामुळे ५१-८२% पिकांचे उत्पादन घटले आहे.

सिलिकॉनच्या अचूक वापरामुळे पिकांची प्रतिकारशक्ती वाढवून हे नुकसान कमी करता येऊ शकते.

कमी सिलिकॉन असलेल्या जमिनीत योग्य खत व्यवस्थापन करून पिकांच्या उत्पादनात वाढ करता येईल.

5️⃣ शाश्वत शेतीसाठी पुढील दिशा

सिलिकॉन खतांचा अचूक वापर – SSS मार्करच्या मदतीने पीक गरजेनुसार सिलिकॉनचा पुरवठा करता येईल.

पर्यावरणस्नेही शेती – रासायनिक इनपुट कमी करून नैसर्गिक संरक्षणात्मक घटकांचा प्रभावी वापर

जगभरातील अन्नसुरक्षेला मदत – हवामान बदलामुळे होणारे उत्पादनातील चढ-उतार कमी करण्यासाठी हा शोध महत्त्वाचा ठरू शकतो.

🔍 निष्कर्ष

सिलिकॉन हा केवळ एक घटक नसून तो वनस्पतींसाठी संवेदनक्षम साधन आहे. वनस्पतींना अधिक सक्षम आणि ताणसहिष्णू करण्यासाठी त्याचा योग्य वापर होणे गरजेचे आहे. या संशोधनामुळे शेतकऱ्यांना चांगल्या उत्पादनासाठी

मदत मिळेल आणि भविष्यातील शेती अधिक शाश्वत होईल.